گسترش متدولوژی افزایش ایمنی جاده ها با رویکرد آموزش و اجرای قوانین

چکیده:

یافته‌های مطالعه نشان می‌دهد برای جلوگیری ازحوادث ترافیكی، مهارتخلف یك اصل اساسی درقوانین عبورومرورمحسوب می شود. درمیان همه عوامل مؤثردركاهش تخلفات ترافیكی، قوانین محكم وبازدارنده به همراه آموزش ترافیك به استفاده كنندگان راه نقش بسیارمثبت ومؤثری در ایمنی راه دارد. 

در حال حاضر كشورهای پیشرفته بنا بر توصیه سازمان بهداشت جهانی در سیاست ایمنی راه تجدید نظر كرده و برای علوم رفتاری حداقل به همان اندازه علوم مربوط به راه و وسیله‌نقلیه اهمیت قائل شده‌اند. این امر باعث گردیده كه آموزش و اجرای قوانین در رأس سیاست جدید ایمنی راه‌ها قرارگیرد. بررسی‌های انجام گرفته نشان می‌دهد كه آموزش ایمنی تنها مختص گروه خاص نظیر رانندگان یا كودكان نمی‌باشد بلكه هر فرد یا افرادی، بخش یا ارگانی كه به  نوعی با ایمنی جاده‌ها در ارتباط است را شامل می‌شود. متدولوژی ارایه شده در این پژوهش آموزش ایمنی راه را در دو سطح استفاده‌كنندگان از راه و مسؤلین و متخصصین در نظر گرفته است كه در هر سطح روشهای و محتوای آموزش متفاوت می‌باشد.

فهرست:

فصل اول: مقدمه و معرفی................................................................................................... 2

1-1-تعریف مساله و اهمیت آن.................................................................................................. 6

1-2- نتایج مهم پژوهش............................................................................................................ 9

1-3- فصل‌های پایان‌نامه............................................................................................................ 9

فصل دوم: اصول و  پارامترهای تاثیرگذار بر ایمنی جاده ها............................................ 12

2-1- تصادفات ترافیکی در سامانه حمل‌ونقل جاده ای ایران.......................................................... 12

2-2- رابطه بین ایمنی و تحرک.................................................................................................. 13

2-3- عوامل ایجاد تصادفات جاده ای......................................................................................... 16

2-3-1- عامل انسانی................................................................................................................. 16

2-3-2- عامل راه..................................................................................................................... 19

2-3-3- عامل وسیله نقلیه........................................................................................................... 24

2-3-4- عوامل محیطی.............................................................................................................. 25

فصل سوم: مروری بر مطالعات پیشین................................................................................... 28

3-1- آموزش ایمنی راه توسط تورهای تئاتری............................................................................. 29

3-2- آموزش ایمنی راه در مدارس............................................................................................. 35

3-3- اعمال مقررات بر كاهش تصادفات جاده‌ای در برخی كشورهای اروپایی................................ 43

3-4- نقش و تبیین نکات محوری آموزش موتورسیکلت‌رانان با هدف افزایش ایمنی......................... 49

فصل چهارم: بررسی روشهای آموزش قوانین و رانندگی.................................................. 56

4-1- بررسی اصول وروشهای آموزش ترافیك و قوانین دركشورآلمان............................................ 57

4-1-1- گواهینامه برای هدایت وسائط نقلیه موتوری..................................................................... 59

4-1-2- طبقه بندی مجوزهای رانندگی (انواع گواهینامه های رانندگی) در آلمان.............................. 64

4-1-3- تمرینات وامتحان رانندگی یك متقاضی دریافت گواهینامه................................................ 64

4-1-3- آشنایی وآموزش ضوابط ومقررات وقوانین عمومی........................................................... 65

4-2- روشهای آموزش رانندگی دركشورآمریكا.......................................................................... 68

4-2-1- انواع گواهینامه رانندگی................................................................................................ 68

4-4- روشهای آموزش رانندگی در ژاپن..................................................................................... 75

4-4-1- عناوین برنامه های آموزشی........................................................................................... 75

4-3-2- تدابیر ایمنی ترافیك در سطح كشور ژاپن........................................................................ 77

4-3-3- آموزش ایمنی رانندگی درمؤسسه آموزش مركزی ژاپن..................................................... 78

4-3-4- صدورگواهینامه در ژاپن................................................................................................ 83

4-4- روشهای آموزش رانندگی وكسب گواهینامه رانندگی درایران................................................ 87

4-4-1- مراحل آموزش هنرجویان درآموزشگاههای كشور........................................................... 88

4-4-2- آزمایشات رانندگی...................................................................................................... 88

4-4-3- منابع آموزشی.............................................................................................................. 89

4-4-4- صدورگواهینامه رانندگی............................................................................................... 90

فصل پنجم: بررسی متدولوژی آموزش ایمنی راه.............................................................. 97

5-1- بررسی متدولوژی آموزش ایمنی........................................................................................ 97

5-1-1- مفهوم آموزش ایمنی راه................................................................................................ 99

5-1-2- آموزش مستمراصول ایمنی راه....................................................................................... 101

5-2-   اعمال قوانین و مقررات................................................................................................... 143

5-2-1-تعیین عوامل و پارامترها مؤثر در نحوه اجرای اعمال قوانین ومقررات.................................... 144

5-2-2- اجرای قوانین راهنمایی و رانندگی و نظارت براجرای آنها................................................. 146

نمونه موردی آمارگیری انجام شده در زمینه نقش آموزش و اجرای قوانین در فرهنگ عبور و مرور    150

دور نمای آینده تصادفات و راه های برون رفت................................................................ 163

مقدمه...................................................................................................................................... 164

بخش اول: وضعیت عمومی محیط ترافیكی كشور.............................................................. 165

1-1: وسیله نقلیه........................................................................................................................ 165

1-2: انسان............................................................................................................................... 165

1-3: راه.................................................................................................................................. 166

1-4 مدیریت ترافیك................................................................................................................ 166

1-5 خسارات عمومی ناشی از ترافیك در كشور........................................................................... 166

1-6 چالشهای عمومی محیط ترافیكی كشور................................................................................. 167

بخش دوم

2-1 وضعیت تصادفات كشور از نگاه آمار (83-87)...................................................................... 168

2-2-1 شاخص شدت تصادفات................................................................................................. 169

2-2-2 شاخص نسبت تعداد تلفات به مجموع تعداد تلفات و مجروحین............................................ 170

2-2-3 شاخص ریسك ترافیك.................................................................................................. 172

بخش سوم : مقایسه با سایر كشور.......................................................................................... 175

مقایسه شدت تصادفات.............................................................................................................. 176

بخش چهارم: مقایسه پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و روانی تصادفات جاده ای.............. 178

4-1 پیامدهای اقتصادی.............................................................................................................. 178

4-2 پیامدهای تلفات انسانی....................................................................................................... 180

4-3 پیامدهای اجتماعی و روانی.................................................................................................. 181

بخش پنجم: راههای برون رفت........................................................................................... 182

5-1 : راه برون رفت از این معضل اجتماعی در جمله زیر خلاصه می شود........................................ 182

5-2 :رویكردها  و راهبردها........................................................................................................ 185

فصل ششم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات..................................................................................... 192

6-1- خلاصه و نتیجه‌گیری........................................................................................................ 192

6-2- پیشنهادات برای ادامه تحقیق.............................................................................................. 200

منابع و مآخذ......................................................................................................................... 208

فهرست منابع فارسی.................................................................................................................. 208

فهرست منابع لاتین.................................................................................................................... 209

فهرست تصاویر

عنوان                                                                                                              صفحه

شكل 1-1: نمودار تصادفات در آسیا، آفریقا و كشورهای توسعه یافته را در مقابل تعداد مرگ و میرها  3

شكل(1-2): مدل رگرسیون تعداد كشته‌ها در طی سال................................................................... 5

شكل (3-1): موقعیت خط عبور................................................................................................... 51

شكل(5-1) : تعریف آموزش ایمنی راه........................................................................................ 100

فهرست جداول

عنوان                                                                                                          صفحه

جدول(1-1): آمار تصادفات، تلفات، مجروحین، شاخص شدت تصادفات و درصد تغییر هر یك طی سالهای 78 تا 83   4

جدول (3-1) : نسبت فایده به هزینه راهبردهای مختلف افزایش ایمنی در نروژ................................... 49

جدول (1-4): نمره بندی نحلفات رانندگی................................................................................... 74

جدول (5-1): مفاد آموزشی مورد نیاز جهت دوره بازآموزی پرسنل پاسگاه‌های راهنمایی و رانندگی برون ‌شهری....................... 105

جدول (5-2): دروس مورد نیاز جهت دوره بازآموزی پرسنل واحدهای صدور گواهینامه.................... 106

جدول (5-3): دروس مورد نیاز جهت دوره آموزشی سیستم‌های پردازش اطلاعات تصادفات جاده‌ای   107

جدول (5-4): مفاد آموزشی دوره ایمنی در ترافیك جهت آموزش معاونین راهنمایی و رانندگی مناطق 108

جدول (3-5): مفاد آموزشی مورد نیاز برای مربیان تعلیم رانندگی.................................................... 109

جدول (3-6): مفاد آموزشی مورد نیاز جهت بازآموزی مسئولین فنی شركت‌های حمل و نقل بار          113

جدول (5-7): مفاد آموزشی مورد نیاز جهت مسئولین فنی شركت‌های حمل و نقل بارهای ویژه            114

جدول (5-8): مفاد آموزشی مورد نیاز جهت مسئولین فنی شركت‌های حمل و نقل مسافر.................... 115

جدول (3-9): مفاد آموزشی مورد نیاز جهت دوره بازآموزی پرسنل تیم‌های امدادرسانی پزشكی شبكه راه‌ها      116

جدول (5-10): مفاد آموزشی مورد نیاز جهت دوره بازآموزی تیمهای امدادرسانی فنی راه‌ها                117

جدول (5-11): مفاد آموزشی مورد نیاز جهت دوره بازآموزی معلمین مدارس................................... 120

جدول (5-12): مفاد آموزشی مورد نیاز جهت دوره بازآموزی كارشناسان مراكز معاینه فنی خودروها   121

جدول (5-13): مفاد آموزشی مورد نیاز جهت داوطلبین شركت در آزمون اخذ گواهینامه پایه 2            125

جدول (5-14): روش‌های تكمیلی آموزش رانندگان...................................................................... 126

جدول (5-15): مفاد آموزشی لازم جهت دوره تعلیم رانندگی رانندگان حرفه‌ای................................ 127

جدول (5-16): روش‌های تكمیلی آموزش رانندگان حرفه‌ای.......................................................... 128

جدول (5-17): مفاد آموزشی مورد نیاز رانندگان حمل محمولات ویژه............................................ 129

جدول (5-18): حداقل مفاد آموزشی و بروشورها و نوارهای كاست جهت ارائه به مراجعین دوائر راهنمایی و رانندگی     130

جدول(5-19): مفاد آموزشی و بروشورها و نوارهای كاست آموزشی جهت ارائه به مراجعین مراكز معاینه فنی خودروها   131

جدول (5-20): حداقل مفاد آموزشی مورد نیاز جهت دوره بازآموزی متخلفین ترافیكی...................... 132

جدول (5-21): حداقل مفاد آموزشی بروشورها و نوارهای كاست آموزشی جهت رانندگان ترانزیت     133

جدول (5-22): روش‌های آموزش كودكان قبل از سنین مدرسه و دانش‌آموزان................................. 136

جدول (3-23): حداقل مفاد آموزشی بروشورها و گاهنامه‌ها و نشریات مربوط به مسافرین................... 138